Hier vindt u een beschrijving van prostaatkanker.
Prostaatkanker
Prostaatkanker, ook wel prostaatcarcinoom genoemd, is een kwaadaardige aandoening. In het lichaam bevinden zich cellen die zich delen. Celdeling is immers nodig voor het vervangen van oude, beschadigde of uitgeputte cellen. Celdeling is ook belangrijk om het lichaam te laten groeien. Prostaatkanker is een ziekte die ontstaat doordat sommige cellen zich ongeremd snel gaan delen. Het lichaam kan deze abnormale cellen niet bestrijden; het heeft er als het ware geen grip op. Er is een nog steeds geldend gezegde: iedere man krijgt prostaatkanker als hij maar oud genoeg wordt. Per jaar krijgen in ons land ongeveer 35.000 mannen kanker. Bij ongeveer 9.000 mannen gaat het om prostaatkanker, meestal op latere leeftijd. Voor het veertigste levensjaar is prostaatkanker zeldzaam.
Goedaardig of kwaadaardig
Gezwellen die zich niet kunnen uitzaaien naar een ander weefsel, noemen we goedaardig. Soms zitten ze in de weg en veroorzaken ze pijn; dan worden ze weggehaald. Een wratje is het meest duidelijke voorbeeld van een goedaardig gezwel. Gezwellen die ander weefsel kunnen "binnendringen”, noemen we kwaadaardige gezwellen of kanker (carcinoom). De cellen gaan hun eigen weg en hebben het vermogen omliggend gezond weefsel aan te tasten en binnen te dringen.
Metastasen
Kankercellen kunnen zich ook verspreiden via de bloed- en lymfebanen en verder in het lichaam schade aanrichten. Deze uitzaaiingen noemen we metastasen. Als de prostaatkanker beperkt is tot de prostaat, is genezing goed mogelijk. Zijn er uitzaaiingen geconstateerd, dan kan de ziekte wel worden onderdrukt, maar van genezing kan echter geen sprake zijn. Prostaatkanker kan uitzaaien via het lymfevocht of het bloed naar bijvoorbeeld lymfklieren, botten en longen.
Milde en agressieve vormen van prostaatkanker
Sommige prostaatcarcinooms zijn mild en groeien heel langzaam terwijl er ook prostaatkankers zijn die agressief zijn. Bij deze laatste groeit de kanker zeer snel en kan hij door uitzaaiingen naar elders in het lichaam, fataal worden. Bij veel andere soorten evolueert hij echter zo traag dat deze mannen er niet aan dood zullen gaan, zelfs zonder behandeling. Een aantal factoren geeft aan of een tumor agressief is of mild, zoals de Gleasonscore, de snelheid van PSA-stijging en de hoeveelheid tumorcellen in de biopten. Ook op een goed uitgevoerde MRI is het vaak mogelijk de agressiviteit van de prostaatcarcinoom te beoordelen.
Tumorgroei prostaatkanker
De tumorgroei wordt beschreven in een aantal stadia: T1, T2, T3a, T3b en T4. Hieronder wordt uitgelegd wat die stadia betekenen.
|
Prostaatkanker T1De prostaatkanker beperkt tot de prostaat. Deze prostaattumor is niet voelbaar bij rectaal touché of duidelijk zichtbaar bij echografie van de prostaat. |
Prostaatkanker T2De prostaatkanker beperkt tot de prostaat. Deze prostaattumor is te voelen bij rectaal touché maar beperkt zich tot de prostaat en groeit niet door het prostaatkapsel of groeit niet in de zaadblaasjes. |
|
Prostaatkanker T3aDe prostaatkanker die lokaal uitgebreid is: ingroei in het prostaatkapsel. |
Prostaatkanker T3bDe prostaatkanker die lokaal uitgebreid is: ingroei in de zaadblaasjes.
|
|
Prostaatkanker T4Lokaal zeer uitgebreide tumor: ingroei in de blaas, rectum of bekkenbodemspieren. |
|
Symptomen, klachten en oorzaken prostaatkanker
Prostaatkanker geeft in het beginstadium vrijwel geen klachten. In sommige gevallen heeft iemand problemen met plassen. Deze klachten lijken sprekend op die van een goedaardige vergroting van de prostaat. Prostaatkanker ontstaat meestal in het buitenste deel van de prostaat, terwijl prostaatvergroting optreedt in de binnenste kern rond de plasbuis.
Lees hier meer over de symptomen van prostaatkanker.
Bij twijfel geeft een MRI uitsluitsel. Lees meer over een MRI bij (verdenking van) prostaatkanker.
Oorzaken van prostaatkanker zijn: aanleg, voeding, milieu, etniciteit, klimaat en roken spelen een rol bij het ontstaan van prostaatkanker. Prostaatvergroting geeft geen verhoogde kans op het krijgen van prostaatkanker.
Onderzoeken prostaatkanker
Bij verdenking van prostaatkanker wordt een aantal onderzoeken verricht. Deze onderzoeken zijn erop gericht om te achterhalen of er een tumor aanwezig is en indien dat het geval is, of deze beperkt is tot de prostaat. Welke onderzoeken in uw situatie van toepassing zijn, hangt af van uw persoonlijke situatie. Uw medisch specialist bespreekt dit met u. Enkele onderzoeken zijn:
- PSA-test: een PSA-test meet de hoeveelheid Prostaat Specifiek Antigeen (PSA) in uw bloed.
- Rectaal onderzoek: met een rectaal onderzoek kan de grootte, vorm, stevigheid en het oppervlak van de prostaat worden beoordeeld.
- MRI-scan: Met een MRI-scan kan worden gezocht naar afwijkende gebieden in de prostaat. Ook kan een tumor worden opgespoord bij een stijgend PSA.
De Prostaatkliniek kent nog zeven andere behandelingen. Lees er alles over.
Behandeling prostaatkanker
Wanneer de diagnose prostaatkanker is gesteld zijn er verschillende mogelijkheden voor behandeling. De keuze hiervoor bespreekt uw medisch specialist met u en is afhankelijk van uw situatie.
Behandeling gericht op genezing
Als er genezing mogelijk is, is er een aantal behandelmogelijkheden. Bekijk de behandelmogelijkheden gericht op genezing van prostaatkanker. Hieronder vindt u zo op een rij. Klik op de betreffende link voor meer informatie over de behandeling.
- Prostaatverwijdering door middel van operatie. Bijna altijd via een kijkoperatie (laparoscopie) al dan niet met behulp van een robot
- Uitwendige radiotherapie: in een aantal bezoeken wordt de prostaat bestraald.
- Brachytherapie: met een verdoving wordt de prostaat geladen met een aantal kleine bronnen van radioactiviteit (de zaadjes). Deze zaadjes worden ingebracht via het perineum met behulp van naalden. Het perineum is het gebied tussen anus en balzak.
- Nieuwe behandelmethoden zoals HIFU en cryochirurgie.
Behandeling gericht op remming van ziekte en klachten
Wanneer er geen gehele genezing mogelijk is, zijn er wel mogelijkheden om de progressie af te remmen en de klachten te verminderen. U kunt dan denken aan:
Onderzoek bij verdenking op prostaatkanker
Wanneer er bij u verdenking is op prostaatkanker, worden in de eerste plaats een aantal onderzoeken verricht om uw situatie in beeld te brengen. Welke onderzoeken geschikt zijn in uw situatie bespreekt uw medisch specialist met u. Hieronder leest u de verschillende onderzoeken op een rij.
-
>
Rectaal onderzoek (toucher)
Met een rectaal onderzoek (rectaal toucher) kan de grootte, vorm, stevigheid en het oppervlak van de prostaat worden beoordeeld.
Door het beoordelen van de prostaat met de vinger kan de onderzoeker een eerste indruk krijgen van het volume van de prostaat. Daarnaast bepaalt de onderzoeker de consistentie (mate van stevigheid, dichtheid) en de symmetrie van de prostaat. Hiermee wordt beoordeeld of er sprake kan zijn van kanker.
Wanneer wordt rectaal onderzoek gedaan?
Het onderzoek wordt gedaan bij plasklachten en als er gezocht wordt naar prostaatkanker.
-
>
PSA-test
Een andere mogelijkheid is om uw bloed op stoffen te onderzoeken die kenmerkend zijn voor prostaataandoeningen: PSA (Prostaat Specifiek Antigeen). De PSA-test meet de hoeveelheid Prostaat Specifiek Antigeen (PSA) in uw bloed.
PSA, een eiwit dat in de prostaat wordt gemaakt heeft een functie voor het sperma. Er lekt van uit de prostaat een kleine hoeveelheid van dit eiwit in het bloed en kan worden gemeten. Het PSA wordt bepaald als er gezocht gaat worden naar prostaatkanker. De bepaling van het PSA als screening of bevolkingsonderzoek kent voor- maar ook nadelen en zal niet standaard worden gedaan. De uitslag van het PSA is meestal niet eenduidig en wordt door de behandelaar met de patiënt besproken. Bij een niet-verhoogde en niet stijgende PSA-waarde is geen verdere actie nodig. Afhankelijk van uw leeftijd of PSA-waarde kunt u, in overleg met uw arts, overwegen de test na enkele jaren te herhalen.
-
>
Inwendige echografie
Het doel van inwendige echografie, ook wel transrectale echografie genoemd, is het bepalen van de grootte, aard, en vorm van de prostaat.
Inwendige echografie wordt ingezet om goed naar de prostaat en de zaadblaasjes te kijken en eventuele onregelmatigheden te ontdekken. Daarnaast wordt er bij de prostaatecho gekeken naar het volume van de prostaat.
-
>
Echo van de nieren
Met een echografie kunnen de nieren, de urineleiders (nierafvoerbuizen = ureteren) en de blaas zichtbaar gemaakt worden op een beeldscherm.
Een eventuele dilatatie/verwijding van het afvloedsysteem van de nieren is nu te zien. Tevens geeft een echo een afbeelding van de blaas en de prostaat. Er kan zo ook vastgesteld worden of er urine in de blaas achterblijft na plassen.
Wanneer wordt een echografie gemaakt?
Er wordt bij u een echo gemaakt als screening bij plasklachten en of verdenking prostaatkanker. Wanneer u een te hoog kreatinegehalte in het bloed heeft kan dit ook aanleiding zijn om een echt te maken.
-
>
MRI-scan
In plaats van een CT-scan van de prostaat wordt tegenwoordig vaak een MRI-scan gemaakt. MRI staat voor Magnetic Resonance Imaging. Een MRI maakt het mogelijk om kunnen heel andere details duidelijk te maken. Ook kunnen de lymfeklieren veel beter beoordeeld worden dan met een CT-scan.
MRI kan in combinatie met MRSI (Magnetic Resonance Spectroscopic Imaging) nog meer informatie geven. Vooral de uitbreiding van de tumor wordt goed zichtbaar. Door het onderzoek te herhalen, is het mogelijk een groei van de tumor vast te stellen. Met een MRI-scan kan ook worden gezocht naar afwijkende gebieden in de prostaat, of kan een tumor worden opgespoord bij een stijgend PSA. Lees hier meer over hoe wij vinden dat de MRI gebruikt moet worden bij prostaatkanker.
Wanneer wordt er een MRI-scan gemaakt?
Bij bepaling van de uitbreiding van de prostaatkanker of als onderdeel van waakzaam volgen. Bij waakzaam volgen, ook wel actieve surveillance genoemd. Hierbij wordt u gevolgd, zonder (nog) een behandeling in te stellen. De diagnose prostaatkanker is wel gesteld, maar de kanker wordt ingeschat als niet-actief. Een MRI-scan kan een inschatting geven of de tumor actiever wordt.