Actief afwachtend beleid bij prostaatkanker

Actief afwachten is een van de 'behandelingen' na de diagnose prostaatkanker. Behandeling staat tussen haakjes omdat het eigenlijk geen behandeling: het is waakzaam afwachten en zeer nauwkeurig in de gaten houden. 

Voorwaarden actief afwachtend beleid

Het niet behandelen of het uitstellen van een behandeling klinkt de meeste mensen griezelig in de oren. Zeker na de diagnose prostaatkanker. Actief afwachtend beleid kan echter alleen als onderzoek erop wijst dat het gaat om een zeer langzaam groeiende kanker. Hiervoor zijn strikte criteria opgesteld.

Waarom afwachten?

De reden om voor actief afwachtend beleid te kiezen in plaats van direct voor een genezende behandeling is sommige soorten prostaatkanker zich zeer langzaam ontwikkelen. De patiënten met zo’n relatief vriendelijke prostaattumor, hoeven hun hele leven geen klachten te krijgen van de prostaatkanker. Behandelen kan echter veel bijwerkingen geven waardoor de kwaliteit van leven dusdanig kan afnemen.

Bijwerkingen 

Bij een langzaam groeiende prostaatkanker kan de behandeling en dus de eventuele bijwerkingen zo lang mogelijk worden uitgesteld of zelfs helemaal niet plaatsvinden. Bijwerkingen kunnen urine-incontinentie en erectieproblemen zijn. Het is natuurlijk niet zo dat deze problemen altijd ontstaan of altijd blijvend zijn, maar er is, afhankelijk van een aantal risicofactoren en kwaliteit van de operateur, kans op klachten. 

Vinger aan de pols

Bij de patiënt wordt vier keer per jaar PSA bepaald door middel van een bloedonderzoek, er vindt er twee keer per jaar een lichamelijk onderzoek plaats (rectaal toucher) en een, twee en vier jaar na de diagnose weer tien tot twaalf prostaatbiopsies. Patiënten van De Prostaatkliniek krijgen daarbij nog een stadiëring MRI die evalueert of de genomen biopten echt representatief zijn voor de aanwezige prostaatkanker die bij biopteren is gevonden. Hierdoor kan nog veiliger voor een actief afwachtend beleid gekozen worden. Als tijdens de controle blijkt dat de kanker zich aan het ontwikkelen is (door PSA stijging, afwijkend rectaal onderzoek of meer positieve biopten bij controleonderzoek), kan er elk moment besloten worden tot een in opzet genezende behandeling zoals een operatie, interne of externe bestraling.

Hoe ziet het afwachtend beleid er uit?

Er wordt op vooraf vastgestelde momenten gekeken naar het verloop van de situatie. De prostaatkanker wordt dus nauwlettend in de gaten gehouden. Hiervoor zijn een aantal belangrijke hulpmiddelen:

• PSA-waarde
• Voelen van de prostaat
• Prostaatbiopten

De uroloog houdt een overzicht van alle gegevens bij. Diegene kan daardoor een goede indicatie geven of het actief volgen door kan gaan of dat er gekozen moet worden tot een behandeling.

Controleschema voor afspraken bij afwachtend beleid

Hieronder ziet u een schema voor de verschillende afspraken bij actief afwachtend beleid.

Controleafspraak

Op een controleafspraak wordt er bloed afgenomen en PSA bepaald. Bij deze afspraken is geen contact met de uroloog.

Evaluatieafspraak

Op een evaluatieafspraak wordt ook PSA bepaald en een lichamelijk onderzoek verricht. Deze afspraak vindt plaats bij de uroloog.

PRIAS project

In Nederland, Rotterdam, wordt een groot internationaal onderzoek naar actief afwachten gecoördineerd: het PRIAS project. Het doel van dit onderzoek is na te gaan of er verschil in sterfte aan prostaatkanker optreedt tussen mannen die direct na de diagnose zijn behandeld en mannen die worden gevolgd met een afwachtend beleid. Tot op heden is tussen beide groepen nog geen verschil in sterfte aan prostaatkanker aangetoond. Wanneer u meedoet aan het onderzoek wordt u volgens bovenstaand schema nauwlettend in de gaten gehouden en zijn er duidelijke criteria om wel of niet over te gaan tot behandeling. Wanneer u niet mee wilt doen aan dit onderzoek kunt u wel degelijk ook kiezen voor een actief afwachtend beleid en krijgt u dezelfde zorgvuldige behandeling. Lees meer informatie over het PRIAS project.