Macula degeneratie is een oogaandoening waarbij schade ontstaat aan het centrale gedeelte van het netvlies: de gele vlek (oftewel de macula lutea). Als u macula degeneratie heeft, is uw beeld vervormd. Ook ziet u niet meer scherp en centraal minder details. Middenin uw beeld zit dus een wazige, vervormde vlek. Rondom die vlek blijft het netvlies wel werken. U kunt daardoor de weg in huis en daarbuiten min of meer nog altijd zelfstandig vinden.
Droge en natte macula degeneratie
Er zijn twee vormen van macula degeneratie: een droge en een natte vorm. De droge vorm is het meest voorkomend. Bij natte maculadegeneratie is als complicatie vaatnieuwvorming en/of vaatlekkage ontstaan. Dit wordt ook wel exsudatieve macula degeneratie genoemd.
Droge macula degeneratie
De droge vorm van macula degeneratie begint als u in de macula kleine lichtgele eiwitafzettingen (drusen) krijgt. Deze ophoping van drusen zorgen er op den duur voor dat de zenuwcellen in de macula afsterven. Daardoor gaat u slechter zien. Dit proces verloopt heel langzaam: het kan zelfs jaren duren. Maar het gebeurt wel in beide ogen min of meer tegelijk. Bij droge macula degeneratie is het belangrijk dat u in de gaten houdt of er vertekening optreedt in de beelden die u ziet. Ziet u bijvoorbeeld een kromming in een raamkozijn of een regel van een schrift? Neem dan contact op met uw oogarts. Dit kan namelijk een aanwijzing zijn voor het ontstaan van de 'natte' vorm van maculadegeneratie.
Natte macula degeneratie
Bij de natte (exsudatieve) macula degeneratie groeien er bloedvaatjes vanuit het vaatvlies in de gele vlek. Deze bloedvaatjes zijn zwak en kunnen makkelijk gaan bloeden en vocht gaan lekken. Deze lekkage beschadigt de lichtgevoelige cellen in het netvlies. Daardoor gaat uw gezichtsvermogen snel achteruit. Uiteindelijk ontstaat er een litteken in de macula. Dat proces verloopt niet in beide ogen tegelijk: het andere oog kan nog lange tijd goed blijven.
Leeftijdsgebonden macula degeneratie (LMD)
In de meeste gevallen is er sprake van leeftijdsgebonden macula degeneratie (LMD). In de westerse wereld is LMD de belangrijkste oorzaak van een blijvende achteruitgang van het gezichtsvermogen bij mensen boven de 65 jaar. Mensen met LMD worden bijna nooit volledig blind.
Hoge leeftijd is de belangrijkste risicofactor voor het krijgen van LMD. Daarnaast heeft u een groter risico op macula degeneratie als één of meerdere familieleden deze oogaandoening ook heeft. Andere risicofactoren zijn roken, overmatig zonlicht, alcoholgebruik en slechte voeding. Tot slot hebben vrouwen boven de 75 jaar tweemaal zoveel kans op LMD als mannen van die leeftijd. Een lage oestrogeenspiegel (een vrouwelijk hormoon in het bloed) bij vrouwen na de menopauze verhoogt het risico op de aandoening.
De diagnose LMD kan met behulp van een algemeen oogheelkundig onderzoek en een OCT (Optical Coherence Tomography) vastgesteld worden. Soms moet dit aangevuld worden met een FAG (Fluoresceïntie Angiografie).
Ook kunt u uzelf thuis controleren op LMD door middel van een thuistest. Daarvoor is er de Amslertest. Deze test bestaat uit een ruitjespatroon dat u met ieder oog afzonderlijk moet bekijken. Zijn voor u de lijnen vervormd of niet helemaal recht? Dan kan dat duiden op een afwijking van de gele vlek. Laat u zich dan zo snel mogelijk door uw huisarts doorverwijzen naar een oogarts.
Behandeling van leeftijdsgebonden macula degeneratie (LMD)
Voor droge macula degeneratie bestaat nog geen behandeling. Natte macula degeneratie is wel te behandelen, maar niet te genezen. Wel kunnen we ervoor zorgen dat uw zicht minder snel achteruitgaat. Dat doen we door te zorgen dat er minder snel nieuwe bloedvaatjes worden gevormd onder en in het netvlies. Zo is er minder kans op bloeding en lekkage van vocht uit die bloedvaatjes. En daardoor minder kans op aantasting van de zenuwcellen.
Door middel van een injectie met vaatgroeiremmende geneesmiddelen (anti-VEGF) in de oogbol remmen we de vorming van nieuwe bloedvaatjes. Voorbeelden van deze anti-VEGF middelen zijn Lucentis® en Avastin®. Hierdoor gaat uw zicht niet meer achteruit. Soms verbetert het zicht zelfs. De injectie met anti-VEGF moet regelmatig worden herhaald.
Hulp voor mensen met een eindstadium van leeftijdsgebonden macula degeneratie (LMD)
Mensen met een eindstadium van LMD zien niet meer scherp. U kunt dan hulpmiddelen krijgen bij bijvoorbeeld lezen en televisiekijken. Voorbeelden van deze hulpmiddelen zijn vergrotingsapparaten, telescoopbrillen, grote letterboeken, gesproken boeken en aangepaste computers. Het is wel belangrijk dat deze zogenaamde low vision-hulpmiddelen goed op u zijn aangepast. Speciaal opgeleide low vision-specialisten van bijvoorbeeld de ERGRA helpen u daarbij. Ook kunt u terecht bij regionale centra voor hulpverlening aan blinden en slechtzienden. Daar helpen zij u om te gaan met uw handicap. Voorbeelden van deze centra zijn Bartiméus en Visio.
Meer informatie over leeftijdsgebonden macula degeneratie (LMD)
Neem voor meer informatie over LMD contact op met uw oogarts. Ook vindt u meer informatie over LMD op Maculavereniging Nederland