Complexe diabetes behandeld in de diabetespolikliniek
Diabetes (suikerziekte) komt steeds vaker voor. Ongeveer 1,2 miljoen Nederlanders kampen met deze chronische aandoening, waarbij verschillende ernstige complicaties op de loer liggen. Zo krijgt een kwart van hen ooit te maken met ernstige voetwonden en een derde met nierproblemen. Patiënten met de complexere vormen van de ziekte worden behandeld in het ziekenhuis. Met een toonaangevende aanpak, gericht op optimale inzet van de nieuwste technologieën op de diabetespolikliniek, probeert een team met medische specialisten en diabetesverpleegkundigen in ZGT de kwaliteit van het leven van hun patiënten te vergroten en de complicaties te verminderen.
Diabetes is een stofwisselingsziekte waarbij het suikergehalte (glucose) in het bloed hoger is dan normaal. Deze verhoging wordt veroorzaakt door een tekort aan het hormoon insuline. Het kan ook zijn dat het lichaam niet goed reageert op de lichaamseigen insuline. Bij mensen met diabetes kan de gezondheid afnemen, doordat hoge bloedsuikers na verloop van jaren bloedvaten en zenuwen beschadigen. Dit veroorzaakt schade aan nieren, ogen, zenuwen en geeft een verhoogde kans op hart- en vaatziekten. In de ZGT diabetespolikliniek komen jaarlijks ruim 3500 patiënten. Velen hebben last van vervelende complicaties, op verschillende plekken in het lichaam. Het behandelteam bestaat uit internisten, verpleegkundigen, diëtistes en psychologen, die allemaal diabetes als hun aandachtsgebied hebben.
Eén van hen is internist-nefroloog Goos Laverman. Hij zag de diabeteszorg de afgelopen jaren flink veranderen. “Vroeger had elke internist patiënten met diabetes. Ongeveer tien jaar geleden begonnen we met het onderbrengen van mensen met diabetes bij specialisten in de diabeteszorg, om gerichtere zorg te kunnen leveren. Een aantal artsen heeft zich sindsdien doorgespecialiseerd en langzaamaan ontstond er één centrum, met deskundigen op diverse terreinen. Allemaal kijken zij vanuit een breder perspectief naar de diabetespatiënt. Zo ging de kwaliteit van zorg steeds meer omhoog”, legt hij uit.
Het diabetesteam is groot. In Almelo werken diabetes-internisten met als specialisatie nierziekten en vaatchirurgen, gespecialiseerd in voetwonden. In Hengelo zijn diabetes-internisten en chirurgen werkzaam, die specifiek betrokken zijn bij de aanpak van obesitas (overgewicht), wat vaak hand in hand gaat met diabetes. De diabetesverpleegkundigen werken op beide locaties. Laverman: “Er is momenteel een stille revolutie gaande. We zitten middenin een periode waarin we over gaan van ’poli en pillen’ naar ’beeldbellen en bewegen’. Dus minder vaak naar het ziekenhuis voor een controle, maar meer begeleiding op afstand, en meer aandacht voor leefstijl (voeding en bewegen) en niet proberen alles op te lossen met medicatie. Voor type 2 diabetes is leefstijlverbetering het allerbelangrijkste. We zijn dan ook bezig om dit standaard voor controlemomenten te meten, net zoals we een bloeddruk meten of een cholesterolwaarde. Patiënten gebruiken stappentellers en houden hun voeding bij. Technologie kan hierbij helpen.”
Uniek in ZGT is de aanwezigheid van een technisch geneeskundige. “Omdat we met veel collega’s in dit team zitten, is er een goede controle op kwaliteit van zorg. En we kijken kritisch over elkaars schouders, waardoor we van elkaar leren en de kans op blinde vlekken verkleind wordt. Dat werkt erg goed. Bovendien zit in ons team een schat aan kennis, ervaring en kunde. Dit helpt ons om de aandoening tijdig te herkennen, de juiste diagnose te stellen en op basis daarvan de juiste behandeling in te zetten om complicatiekansen zoveel mogelijk te verkleinen.”
ZGT doet enorm veel aan wetenschappelijk onderzoek om de behandelingen te helpen verbeteren. Het betreft zowel samenwerkingen met internationaal gerenommeerde onderzoeksgroepen als eigen onderzoek. “Het Diabetes en Lifestyle Cohort Twente onderzoek heeft al veel belangrijke inzichten
gegeven in de vorm van wetenschappelijke publicaties. Deze inzichten zijn ook voor onszelf nuttig. Het zegt iets over de kwaliteit van de behandeling, laat best practices zien, dus waar we in uitblinken, maar ook onderdelen die we misschien minder doen en kunnen verbeteren.” Hij vervolgt: “In de afgelopen tijd is de zorg op maat én op afstand sterk gelukkig verbeterd. Onze collega Thomas Urgert heeft als technisch geneeskundige op dit gebied veel verbeteringen gebracht.”
De komende jaren wil Laverman met zijn collega’s de zorg rondom diabetes nog verder verbeteren. “We proberen nieuwe technologieën in een vroeg stadium in te zetten ten voordele van de patiënt om het leven met diabetes draaglijker te maken. Verder zou een mooie stap zijn als we een gezamenlijke verpleegafdeling met de vaatchirurgie kunnen realiseren waar alle patiënten met diabetes-gerelateerde problemen door een breed team worden behandeld. En ook een groot poliklinisch centrum voor al onze patiënten. Met alle specialisten bij elkaar, speciaal voor de diabetespatiënt. Dat zou geweldig zijn.”
De diabetische voet is een verzamelnaam voor complexe voetwonden die op de diabetische voetenpoli van ZGT worden gezien. Daar komen zo’n 2500 patiënten per jaar langs bij verschillende disciplines. De diabetische voet wordt vaak te laat herkend. Met alle ellende van dien. Vaatchirurg Rombout Kruse ziet vaak patiënten waarbij de voet al ernstig is aangetast. “Door diabetes hebben mensen minder gevoel in hun voeten, waardoor ze ontstekingen, breuken of wonden niet opmerken. Niet zelden komen zij met zwarte tenen of een zwaar geïnfecteerde voet bij ons. Dan is er heel veel voor nodig om dit nog enigszins te herstellen”, legt hij uit. “In deze gevallen is amputatie van tenen of de gehele voet soms nodig.” Eens per week opent de specialistische voetenpoli in ZGT. Daar komen mensen uit de hele regio met ernstige voetproblemen, zoals de Charcot voeten. Een kleine groep diabetespatiënten voelt niets of nauwelijks nog iets in de voeten en ziet deze plotseling rood worden, opzwellen of van vorm veranderen. Dit is een gevolg van zenuwbeschadiging en een veranderde bloedstroom. In combinatie met botontkalking vervormt de voetwortel. “Een vreselijke complicatie, waar we snel bij moeten zijn om het zo goed mogelijk te kunnen behandelen. Het is helaas niet makkelijk te voorkomen, maar roken, overgewicht, je niet houden aan de leefregels en niet goed naar je voeten kijken vergroten de kans op ernstige voetproblemen. Partners of andere familieleden kunnen patiënten helpen om problemen tijdig te herkennen.” Kruse praat met trots over zijn team. “Ik vind dat wij het samen in ons expertisecentrum heel goed doen. Voetenzorg is teamwork; alleen kan je het niet. Maar om onze expertise te behouden, moeten we ons blijven ontwikkelen en onderscheiden. Daarvoor moeten we stappen zetten. “Net als zijn collega Laverman ziet Kruse veel verbetermogelijkheden in het samenbrengen van afdelingen. “Dat zou wat mij betreft de ultieme stap zijn om ons complexe diabetescentrum verder te verbeteren. We moeten ons altijd blijven ontwikkelen, want dit zorgt ervoor dat we het leven van onze patiënten steeds weer wat kunnen verbeteren en opnameduur en frequentie kunnen verminderen. Dat maakt het werk ook zo mooi. Dat we daar door goed samen te werken met elkaar voor kunnen zorgen.”