Klachten

Bij een langer bestaan van suikerziekte, kan als bijverschijnsel een stoornis in de zenuwvoorziening van de voet ontstaan. Zo heeft grofweg de helft van de patiënten die meer dan tien jaar suikerziekte heeft, last van deze zenuwaantasting. Bij patiënten die met voetwonden als gevolg van suikerziekte bij ons komen, constateren we zelfs in bijna negentig procent een probleem met de zenuwvoorziening. De zenuwaantasting komt symmetrisch voor en bestrijkt het gebied waar normaal een kous zit.

Zenuwaantasting van de voeten uit zich op meerdere wijzen. Verreweg het grootste deel van de patiënten ondervindt een verminderd tot geheel ontbrekend gevoel in de voeten. Daarbij is ook de druksensatie en het gevoel voor temperatuur verdwenen. Bij deze conditie ontstaan veel (onopgemerkte) verwondingen door een te krappe schoen, een onopgemerkt steentje in de schoen, aanraking met hitte (bijvoorbeeld een hete kruik), met een verbranding als gevolg. Ook verdwijnt geleidelijk de onbewuste aansturing van de stabiliteitsspieren bij het lopen. Hierdoor ontstaan gemakkelijk ongevalletjes bij het lopen ontstaan.

Veranderde sensatie tot zelfs pijn kan een ander hinderlijk gevolg zijn van deze zenuwaantasting. Bij een veranderde sensatie hebben de mensen dikwijls het idee op watten te lopen, of dat de voeten in brand staan. Soms bestaat het hinderlijke brandende gevoel zodanig, dat geen laken op de voeten te verdragen is.

Een andere uiting van deze zenuwaantasting, is een verminderde kracht in de pezen van de voet. Een veranderde voetvorm kan het gevolg zijn. Zo zien we veelvuldig een holvoet, hamertenen en spreidvoeten. Deze standsafwijkingen zorgen in de schoen voor ongewenste en niet opgemerkte drukplekken en uiteindelijk wondjes.

Andere complicaties van diabetes, zoals een stoornis in de vaatvoorziening en een verminderde voeding van de huidvaatjes, kunnen op hun beurt weer zorgen voor een slechte wondgenezing. Daarom is het van groot belang de wonden, die langer dan twee weken bestaan, binnen een multidisciplinair behandelteam zoals het onze te behandelen.

Niet alleen tijdige behandeling van wonden is noodzakelijk, ook het voorkomen van deze wonden is belangrijk.  Indien zenuwschade aanwezig is, dient de voet met enige regelmaat onderzocht te worden om tijdig drukplekken aan de voet te signaleren. Dikwijls hebben patiënten dit zelf namelijk niet in de gaten. Vooral diegenen die al eens behandeld zijn voor een voetwond zijn hebben grote kans om weer een wond aan de voeten op te lopen. Deze regelmatige controles behoren onderdeel te zijn van de reguliere controles voor suikerziekte in de huisartsenpraktijk.

Stoornis in de zenuwvoorziening kan ook een continu branderige pijn, met name in de voeten en tenen, inhouden. De huid is dan overgevoelig en kan dikwijls geen lakens of andere bedekking verdragen. Ook kan pijn duiden op een ernstig tekort aan bloedtoevoer naar de voet. De kenmerkende etalage ziekte als waarschuwingssignaal voor een gestoorde bloedtoevoer door de zenuwschade ontbreekt. Pijn kan naast de eerdere genoemde zenuwaantasting duiden op een infectie die zich verder uitbreidt. De combinatie roodheid en pijn is een reden om de voet met spoed te laten zien in het ziekenhuis.

Een andere uiting van deze stoornis is een droge voethuid met kans op kleine scheurtjes in de huid van waaruit gemakkelijk infectie kan optreden.

Ook de pezen van de voet kunnen door de stoornis in de zenuwvoorziening anders aangestuurd worden. Hierdoor kunnen op den duur standsafwijkingen in de voet ontstaan, zoals onder meer klauwtenen. De combinatie van die standsafwijkingen en het gebrek aan gevoel zorgt er voor dat de voet gemakkelijk blootgesteld wordt aan punten van verhoogde druk. Met als gevolg plekken van extreme eeltvorming en uiteindelijk de vorming van een chronische wond.

Een diabetische voet kan zonder aanwijsbare oorzaak opeens warm, dik en rood worden. Deze verschijnselen kunnen duiden op onder andere een infectie, maar ook op een zeldzame ‘Charcot voet’ die bij diabetes patiënten kan voorkomen.

Er is dan sprake van meerdere fracturen in de voet, die door een gebrek aan gevoel (neuropathie) onopgemerkt zijn ontstaan. Bij verdenking hierop is een spoedverwijzing naar het ziekenhuis de juiste beslissing.

Koude voeten komen bij veel mensen voor. Men stelt zelfs dat dertig procent van de vrouwen deze klacht hebben. Dikwijls zijn koude voeten een uiting van een verminderde circulatie, waarbij je kunt kijken naar het aanbod van de slagaderen, maar ook naar de afvoer via de aderen.

Zo komen koude voeten veel voor bij ouderen met bijvoorbeeld een verslechterde hartfunctie, of vernauwingen in de slagaders. Ook kan een verminderde afvoer zoals bij ernstige spataderen of slechte beweging van de benen een oorzaak zijn.

Naast deze weinig specifieke algemene oorzaken kan diabetes een rol spelen bij het verschijnsel koude voeten. Ongeveer de helft van de patiënten met diabetes vertoont na verloop van jaren afwijkingen in de aanvoerende slagaders van het been, met daardoor een verminderde doorbloeding van de voet. Ook kan diabetes gezorgd hebben voor de aantasting van de hartfunctie. Met als gevolg een verminderde pompwerking van het hart.

Vele oudere patiënten met diabetes bewegen erg weinig. Hierdoor vindt verminderde afvoer van het bloed naar het hart via de aderen plaats. De ontstane stoornis in de voetcirculatie veroorzaakt koude voeten. Meer dan de helft van alle patiënten met suikerziekte vertoont na tien jaar aantasting van de zenuwvoorziening van het been. Dit kan aanleiding geven tot gevoelsveranderingen, zoals die van een koude voet. Dus ook bij patiënten met diabetes kunnen meerdere oorzaken een rol spelen bij het verschijnsel koude voeten.

Wat te doen bij koude voeten?

Van belang is allereerst de vaatvoorziening te testen. Dit kan met vrij simpele middelen zoals een bloeddrukmeting van de enkel en tenen. Ook is het belangrijk om onderzoek te doen naar de zenuwvoorziening van de voet. Dit kan vrij simpel worden getest bij uw huisarts of bezoek aan de diabetische voetenpoli. Koude voeten zijn meestal niet ernstig en vaak luidt het advies dan ook om de voet warm houden en eventueel meer bewegen.

Aangezien het merendeel van de patiënten met een diabetische voet stoornissen heeft in hun zenuwvoorziening, ondervindt het merendeel van patiënten met wondjes geen klachten van pijn. Om deze reden zien wij dikwijls de patiënten op het moment dat de wonden al langer bestaan en soms geïnfecteerd zijn. Langdurig bestaande wonden raken uiteindelijk geïnfecteerd. Een wondinfectie kan onopgemerkt verlopen, met kans op aantasting van het bot onder de wond.

Niet alleen de infectie en de plekken van verhoogde druk ter plaatse van de wond zorgen voor een gestoorde wondgenezing. Ook een gestoorde bloedtoevoer zorgt er voor dat wonden niet genezen. Dikwijls merken patiënten vaatstoornissen, door het gebrek aan gevoel, niet op.

Daarom beschouwen we wonden die langer dan twee weken bestaan als gecompliceerde wonden. Wat behandeling betreft horen deze thuis in een multidisciplinair wondenteam. Omdat patiënten met suikerziekte een veel grotere kans op vaatschade hebben dan mensen zonder suikerziekte, moeten alle patiënten met wonden nagekeken worden op eventuele stoornissen in de bloedtoevoer van de voeten.