Een fistel bij de anus (ook wel perianale fistel of fistula ani) is een onnatuurlijke verbinding tussen het anale kanaal of de endeldarm en de huid rondom de anus. In een hoop gevallen is er eerst sprake geweest van een ontsteking (van bv een anale klier) met pus (perianaal abces), dat spontaan geknapt is of geopend moest worden. Zo’n ontsteking kan zich uitbreiden in de kringspier van de anus en vervolgens naar de huid. Wanneer de ontsteking door de huid heen breekt, kan er later een fistel overblijven. De fistel loopt daardoor bijna altijd door het onderste deel van de kringspier van de anus.
De fistelgang kan een rechtstreeks verloop hebben van het anale kanaal/de endeldarm richting de huid, maar kan ook heel ingewikkeld verlopen (bijvoorbeeld kronkelig, eventueel met vertakkingen of hogerop door de sluitspier). Met de plaats van de uitwendige opening is dus niet altijd de plaats van de inwendige opening direct te vinden.
Klik hier voor de (PDF) folder 'perianale fistel'.
Behandeling van de perianale fistel
Bij de behandeling van een perianele fistel worden er drie methoden toegepast binnen ZGT:
- Fistulotomie of fistulectomie
- Inbrengen van een seton
- Mucosa advancement plastiek
Fistulotomie (open leggen van de fistelgang) of fistulectomie (uitsnijden van de fistelgang)
Een fistel die dicht bij de anus loopt, loopt meestal nauwelijks door de kringspier. De fistelgang kan dan worden open gelegd of uitgesneden zonder teveel kringspier (maximaal 1/3 deel) door te moeten nemen. De wond wordt open gelaten om het risico op infectie te verkleinen en groeit binnen een aantal weken vanzelf dicht. Tot die tijd wordt geadviseerd om de wond 2 tot 3x daags uit te spoelen (met de douchekop).
De behandeling is succesvol bij tenminste 90% van de patiënten.
Inbrengen van een seton
Een seton is een draad of een elastiekje dat in de fistelgang wordt gebracht. De eindjes worden aan de elkaar geknoopt, zodat het er niet uit valt. De seton loopt dus in een cirkel. Meestal wordt hiervoor gekozen als de fistel hoog en door de kringspieren loopt of als er sprake is van een ontstekingsziekte van de darm.
Het doel is om eventuele holtes met pus zo goed mogelijk leeg te laten lopen (het fisteltraject dus rustig te krijgen) en om de wand van de fistelgang steviger te maken zodat in tweede instantie de mucosa advancement plastiek kan worden uitgevoerd (zie hieronder). Er wordt geadviseerd de fistelopening met seton 1 tot 2x daags uit te spoelen (met de douchekop).
Het is een weinig ingrijpende operatie. Meestal is deze operatie dus ter voorbereiding op een tweede operatie waarbij de fistel helemaal opgeheven wordt. Deze tweede operatie zal binnen enkele maanden volgen.
Mucosa advancement plastiek (verschuivingsplastiek van het slijmvlies)
Bij deze operatie wordt de inwendige opening van de fistelgang bedekt met een soort transplantaatje van het slijmvlies net boven de opening. De uitwendige opening wordt open gelegd en moet vaak groter gemaakt worden. Langdurige wondverzorging is dan nodig. Het advies is de wond (ook na de stoelgang) 2 tot 3x daags uit te spoelen (met de douchekop). De wond groeit vanzelf dicht, al kan het lang duren. Roken heeft een bewezen negatieve invloed op het resultaat van deze operatie.
De behandeling is succesvol bij ongeveer 60-70% van de patiënten. Indien de wond niet volledig sluit, dan is er waarschijnlijk weer sprake van een perianale fistel. Er zal dan opnieuw een seton ingebracht moeten worden en dus begint het proces weer opnieuw.