Eczeem bij kinderen

Ontstaan van eczeem

De precieze oorzaak en hoe eczeem ontstaat, is niet bekend. Het is een ziekte waarbij meerdere factoren gelijktijdig een rol spelen. Het hebben van een bepaalde erfelijke aanleg (constitutie) is een belangrijke factor. Heeft uw kind deze erfelijke aanleg, dan zal deze tijdens het leven niet meer veranderen. Net als iemands echte haarkleur of lichaamsbouw. Wel kunnen de overige factoren, die tot het activeren van de aandoening bijdragen, gunstig worden beïnvloed.
Constitutioneel eczeem wordt tot de groep van de atopische ziektebeelden gerekend: ongeveer 80% van de mensen met constitutioneel eczeem heeft een atopische constitutie. Een atopische constitutie is een aanleg tot het ontwikkelen van een allergische aandoening in het algemeen. Deze allergische aandoening kan constitutioneel eczeem zijn, maar ook astma, hooikoorts of voedingsallergie.
Van de Nederlandse bevolking heeft ongeveer 20% een atopische constitutie. Mensen met een atopische constitutie, zich uitend in bijvoorbeeld eczeem, hebben een grotere kans om kinderen te krijgen die ook een atopische constitutie hebben.

Beïnvloedende factoren

Naast deze erfelijke factoren kunnen andere beïnvloedende factoren tot eczeem leiden namelijk:

• Water en zeep drogen de huid uit. Mensen met constitutioneel eczeem hebben in aanleg een droge huid. Omdat de huid een andere vetsamenstelling heeft, verdampt er meer vocht uit de huid waardoor deze nog droger wordt. Hierdoor vermindert de beschermingsfunctie van de huid en kunnen irriterende stoffen en infecties de huid gemakkelijker van buitenaf binnendringen. Hierdoor verergert het bestaande eczeem of ontstaat eczeem in de huid die er normaal uitziet.
• Een droge omgevingslucht droogt de huid uit.
• Spanningen en stress- of deze nu positief of negatief zijn - door bijvoorbeeld situaties op school en bijzondere gebeurtenissen, hebben invloed op het eczeem van uw kind.
• De algehele conditie van uw kind.
• Rokerige ruimtes veroorzaken irritatie van de huid.
• Een actieve eczeemhuid is warm, wanneer de omgevingstemperatuur dan ook warm is, kan de huid niet afkoelen. Dit leidt tot verergering van jeuk.
• Transpiratie. In transpiratievocht zitten zouten, deze zouten irriteren de beschadigde huid.
• Materiaal waarvan kleding gemaakt is bijvoorbeeld wol kan de huid irriteren. Sommige synthetische stoffen zijn niet in staat om vocht op te nemen of door te geven waardoor uw kind juist gaat zweten. Strakke kleding, schurende naden of merkjes in kleding irriteren de huid.
• Infecties, veroorzaakt door bacteriën of virussen.

Heeft mijn kind eczeem?

Het stellen van de diagnose constitutioneel eczeem doet de arts/verpleegkundige door:

• Het afnemen van een anamnese, het in kaart brengen van de ziektegeschiedenis
• Lichamelijk onderzoek
• Aanvullend onderzoek

Anamnese

De arts kan de diagnose constitutioneel eczeem pas stellen als hij een goed beeld heeft van de klachten. Hiervoor vraagt hij u onder meer:

• Hoe lang uw kind de klachten al heeft
• Welke verschijnselen er optreden, bijvoorbeeld jeuk
• Of eczeem in de familie voorkomt
• Wat van invloed is op het eczeem

Lichamelijk onderzoek

Bij het lichamelijk onderzoek let de arts onder meer op:

• De plekken waar het eczeem zit
• Uitgebreidheid van de plekken
• Of de plekken nattende zijn
• Roodheid
• Schilfering
• Verdikking van de huid
• Vergroving van de huidlijnen
• Pigmentverlies of pigmenttoename
• Wondjes die meestal op krabben wijzen
• Of de huid droog is
• Ook kijkt de arts naar tekenen van algemeen ziek zijn en naar het algemeen welbevinden van uw kind.

Aanvullend onderzoek: bacterie- en viruskweken

Als de arts een infectie vermoedt, maakt hij soms een kweek van de huid. Hiervoor wrijft hij met een wattenstokje over de aangedane huid en soms in de neus. Het laboratorium onderzoekt vervolgens om welke bacterie of welk virus het gaat. Het onderzoek is niet pijnlijk.

Verschijnselen

De eerste verschijnselen van constitutioneel eczeem kunnen al enkele weken na de geboorte optreden, in het algemeen nog voor het einde van het eerste levensjaar. In principe kan de aandoening op iedere leeftijd optreden. Eczeem kan gedurende een betrekkelijk korte periode klachten geven, maar het kan ook chronisch worden. Waarbij nagenoeg klachtenvrije perioden afgewisseld worden met perioden waarin het eczeem sterk opspeelt. Gewoonlijk blijven de klachten gedurende enkele jaren bestaan om dan weer te verdwijnen, soms voor altijd.

Acuut

Bij een acute eczeemaanval is de huid rood en gezwollen en voelt warm aan. Uw kind heeft het gevoel ‘in brand’ te staan. Op de huid verschijnen bobbeltjes en met vocht gevulde blaasjes. Sommige blaasjes gaan open en scheiden vocht af, het zogenoemde ‘natten’. Een acute aanval duurt meestal enkele dagen. Daarna drogen de blaasjes in tot korstjes, de huid wordt droger, gaat schilferen en wordt minder rood.

Chronisch

In een chronische fase van eczeem wordt de roodheid minder, de schilfering neemt toe en de huid is verdikt. De huidlijnen worden grover dan normaal. In de stugge en/of droge huid kunnen kloven ontstaan.
De acute en chronische fasen van eczeem kunnen na elkaar, maar ook tegelijkertijd voorkomen. Het verloop van de aandoening is wisselend: perioden met weinig of geen klachten wisselen af met perioden waarin het eczeem actief is.
De huid van kinderen met constitutioneel eczeem is slecht in staat vocht vast te houden. De kinderen hebben dan ook vaak een droge huid die gepaard gaat met kloofjes en een huid die ruw en schilferig kan zijn en strak kan aanvoelen.

Jeuk

Kinderen met eczeem hebben een verlaagde huidprikkeldrempel. Ze ervaren sneller jeuk en huidirritatie dan mensen zonder eczeem. Om de jeuk tegen te gaan, gaan ze wrijven en krabben. Dat geeft even verlichting maar is van tijdelijke aard. Uiteindelijk wordt het eczeem juist erger door het krabben. De huid raakt er door beschadigd, waardoor bepaalde stoffen, bijvoorbeeld bacteriën en schimmels, makkelijker de huid kunnen binnendringen. Hierdoor ontstaan nieuwe irritaties, beschadigingen en infecties. Dit kan het eczeem en de jeuk verergeren. Bovendien leidt het herstel van de huid uiteindelijk ook weer tot jeuk. De vicieuze cirkel jeuk-krabben-jeuk wordt zo in stand gehouden.

Jeukverlichtende maatregelen

• Een droge huid geeft vaak jeuk. Een neutrale zalf helpt een droge huid soepel te houden en kan jeuk verminderen.
• Verkoel de huid door te blazen op de huid of naar buiten te gaan, gebruik eventueel een ventilator en laat het kind koele wijde kleding dragen. Ook een vette zalf uit de koelkast kan verlichting geven. Gebruik ijspakkingen (coldpacks) als jeuk op een klein gebied voorkomt. Leg de coldpack nooit direct op de huid, maar doe een doek of washandje om de coldpack. Coldpacks zijn verkrijgbaar bij drogist en apotheek.
• Om beschadiging van de huid te voorkomen zijn er alternatieven voor het krabben mogelijk. Probeer bijvoorbeeld te wrijven, te kloppen of te blazen in plaats van te krabben. Soms kan een massage (met een neutrale zalf) ook verlichting geven.
• Bij jeuk kan afleiding soms helpen. Probeer de gedachten ergens anders op te richten, dit leidt de aandacht van jeuk af. Ontspanningsoefeningen bieden ook afleiding. Activiteiten waarbij de handen worden gebruikt, zijn soms een hulpmiddel. Denk bijvoorbeeld aan knutselen of in anti-stressballetjes knijpen. Even naar buiten gaan biedt ook vaak afleiding en verkoeling.
• Het is belangrijk na te gaan welke factoren de jeuk verergeren en hoe men die factoren kan vermijden.
• Vermijd warmte door koele kleding te dragen. Draag geen knellende of ruwe, prikkelende kleding als wol, maar materialen van natuurvezels zoals katoen of zijde. Ook is het belangrijk dat kleding vochtdoorlatend is, draag dus geen nylon (synthetische kleding).
• Een onbedekte huid is gevoeliger voor prikkels en leidt eerder tot jeuk. Daarom raden we aan ook in de zomer een dunne katoenen pyjama (lange pijpen en mouwen) te dragen.
• Spoel kleding na het wassen zorgvuldig uit zodat er geen zeepresten achterblijven die irriterend kunnen werken. Gebruik bijvoorbeeld het extra spoelprogramma op de wasmachine. Gebruik geen wasverzachter, dit geeft irritatie op de huid. Een half kopje azijn kan een alternatief zijn voor wasverzachter.
• Zet de verwarming thuis niet te hoog. Droge lucht kan jeuk verergeren, bijvoorbeeld door airconditioning. Zorg voor goede ventilatie. Warmte en transpiratie leiden vaak tot jeuk (transpiratie bevat zouten).
• Zorg ervoor dat de slaapkamer koel en fris is, slaap niet onder teveel dekens of een te warm dekbed.
• Zorg voor een goede conditie door voldoende slaap, goede voeding en lichaamsbeweging.
• Douche direct en kort na transpireren en verzorg de huid.
• Vermijd rokerige ruimtes.