Diabetische voet

Diabetes mellitus (suikerziekte) is een conditie die in Westerse landen zoals Nederland steeds meer voorkomt. In voorzichtige schattingen wordt becijferd dat momenteel ongeveer één miljoen mensen in ons land lijden aan deze ziekte. Dit komt overeen met ruim zeven procent van de bevolking. De veroudering en de leefgewoonten van de consumptie maatschappij (weinig beweging en overgewicht) worden als oorzaken van deze toename gezien. Omdat mensen met suikerziekte langer leven, zien we ook steeds vaker complicaties als gevolg van de ziekte zoals voetproblemen. Hiervan is de diabetische voet een veel voorkomende complicatie.

Uit een aantal studies blijkt dat 15% tot 25% procent van de mensen met suikerziekte een chronische wond aan de voet krijgt. We spreken van een chronische wond als er sprake is van een wond die langer dan twee weken bestaat. Voetwonden kunnen leiden tot arbeidsverzuim, langdurige ziekenhuisopnames, amputatie van het been en tot levenslange invaliditeit. Adequate zorg door de patiënt zelf is veelal niet mogelijk vanwege de oogproblemen, de zogenaamde beperkte beweging in de gewrichten van de voet en de gestoorde pijnsensatie.

Het ontstaan van de wonden en de slechte genezingstendens is toe te schrijven aan aantasting van organen en orgaansystemen door diabetes. De drie belangrijkste factoren zijn neuropathie, infectie en ischemie.

Een niet genezende wond, zeker bij tekenen van infectie en ischemie, leidt zonder adequate behandeling uiteindelijk tot het verlies van een been. Daarom is vroegtijdige herkenning belangrijk om het been te redden. Met name door het dikwijls ontbreken van pijn en verschijnselen van een infectie bij diabetes, wordt de ernst van een chronische voet wond gemakkelijk onderschat.

Zelfs voordat een wond ontstaan is kan men al een aanwijzing hebben dat een voet risico loopt. Zo worden bij een gebrek aan gevoel knelpunten in de schoen niet gemakkelijk opgemerkt. Tijdige herkenning kan dan wondvorming voorkomen.

>
Neuropathie

Neuropathie is een mogelijke complicatie van diabetes mellitus en is een gevoelsstoornis die veelal begint bij de uiteinden van het lichaam.
Neuropathie is een mogelijke complicatie van diabetes mellitus en is een gevoelsstoornis die veelal begint bij de uiteinden van het lichaam. Het is een conditie die vooral gelokaliseerd is bij de voeten en waarbij de kwaliteit van de zenuwvoorziening, in meer of mindere mate zijn aangedaan. Er is vooral uitval van de waarneming van druk en temperatuur. Bovendien ontbreekt het diepe gevoel, waardoor men het evenwicht in het donker of met gesloten ogen verliest. Het gevolg hiervan is een grotere kans op vallen of het oplopen van verwondingen.

Symptomen van neuropathie zijn onder andere:
- Gevoelsverlies (doofheid en/of tintelingen);
- Het gevoel hebben op watten te lopen;
- Overgevoeligheid (brandende pijnen en het dekbed niet op de voeten kunnen verdragen);
- Het gevoel hebben dat de sok dubbel zit;
- Onzeker looppatroon/evenwichtsverlies, met name in het donker.
Uit een grote Europese studie bleek dat bijna negentig procent van alle patiënten die voor het eerst een chronische wond heeft lijdt aan neuropathie. Wonden aan de voeten, met name aan de onderkant, ontstaan dikwijls door een conflict met een (te smalle) schoen. Neuropathie kan ook leiden tot verzwakking van de voetspieren, met als gevolg een verandering van de voetvorm en klauwstand van de tenen. Deze veranderingen zorgen voor een hogere druk onder de voeten. De hoogste druk wordt vaak gevonden onder de voorvoet en de top van de teen. Hogere drukken kunnen vervolgens weer wonden tot gevolg hebben.

Zoals bij veel orgaanaantastingen van de suikerziekte merkt de patiënt er dikwijls niets van (door het ontbreken van het gevoel) en consulteert daardoor te laat een dokter. Naast de drukplekken als gevolg van een te kleine schoen, zien we regelmatig verbrandingen (bijvoorbeeld bij een te warme kruik) of wonden door voorwerpen in de schoen, zoals steentjes en spijkers.
>
Infectie

Infecties is een complicatie die kan ontstaan bij een langer bestaande wond en is een voorkomende probleem.
Infecties is een complicatie die kan ontstaan bij een langer bestaande wond en is een voorkomende probleem. Mensen met diabetes en een chronische wond, hebben dikwijls tekenen van een infectie. Uit een groot Europees onderzoek van 1200 patiënten met suikerziekte bleek dat ruim een derde van alle patiënten met wonden, een combinatie had van een tekort aan bloedtoevoer en een infectie. De combinatie infectie en tekort aan bloedtoevoer in een diabetische wond is gevaarlijk. Dit dient zo spoedig als mogelijk in een multidisciplinair team behandeld te worden.

Suikerziekte zorgt voor vermindering van de plaatselijke weerstand, waardoor de verschijnselen van een infectie onderdrukt kunnen worden. Hierdoor kan de infectie gemakkelijk over het hoofd worden gezien. Een bijkomende factor is dat door het ontbreken van het gevoel de pijnsensatie ontbreekt. Een infectie kan snel om zich heen kan grijpen, voordat de patiënt het in de gaten heeft.

Kenmerken van een infectie

De volgende kenmerken passen bij een infectie:
- Roodheid rondom de wond
- Oedeem (dik worden van het gebied rond de wond)
- Uitvloed van niet helder vocht en /of pus,
- Minder prettige geur
- Pijn
In geval van een ernstige infectie, gaat dit gepaard met koorts en algeheel onwel bevinden. Infectie dient altijd binnen een multidisciplinair team behandeld te worden. Niet in de laatste plaats omdat de omvang van een infectie veelal onderschat wordt. Een infectie kan uitbreiden in de diepte en het bot aantasten, verdere uitbreiding van het weefsel kan leiden tot zeer gevaarlijke situaties. Hierbij moet snel ingegrepen worden.

De behandeling

Deze bestaat uit het snel starten van antibiotica. Een kweek moet afgenomen worden om te bepalen of de keuze voor het antibiotica juist is. Dikwijls moet de wond worden schoongemaakt en alle vuiligheid moet worden verwijderd. Soms is een narcose noodzakelijk. Abcessen dienen terstond te worden gedraineerd. In geval van en diepe infectie is ziekenhuis opname noodzakelijk.
>
Ischemie

Ischemie is naast de neuropathie en infectie een belangrijke complicatie bij suikerziekte en leidt tot de aantasting van de bloedvaten.

Ischemie is naast de neuropathie en infectie een belangrijke complicatie bij suikerziekte en leidt tot de aantasting van de bloedvaten. Hierdoor kunnen doorbloedingsstoornissen ontstaan in de onderbenen en de voeten en spreken we van een ischemische voet.

Uit een grote Europese studie (van ruim 1200 patiënten) bleek dat vrijwel de helft van de patiënten met voetwonden een doorbloedingsstoornis had van de voet.

De doorbloedingsstoornissen worden veelal laat opgemerkt doordat de pijn bij het lopen (een gebruikelijke uiting van doorbloedingsstoornissen in het been) door de neuropathie ontbreekt. Ook speelt de gedachte een rol dat suikerziekte meestal een ziekte is van de ouderen die minder mobiel zijn.